فرارمغزها

                   ا  

امروزه اساساَ رشد و توسعه اقتصادی و یاافزایش صادرات کالاهای غیرنفتی اکثر کشورها در گرو عوامل مهمی از قبیل فناوری و اطلاعات، تولید و بهره وری است. هرچند اخیراً برای کشورهای پیشرفته بعد فناوری در مقایسه با تولید از اهمیت بیشتری برخوردار گردیده است.در هر حال، برای کلیه کشورها، بهره وری سیستم های اطلاعاتی و تولیدی از اهمیت خاصی برخوردار است. آنچه که به طور مشترک در تمامی کشورها و در فازهای اطلاعاتی، تولیدی، خدماتی و... وجود دارد، دانش است.به این ترتیب می توان ادعا کرد که عامل نیروی انسانی متخصص و ماهر است که باعث پیشرفت سازمانها یا کشورها و بهره وری بهینه از امکانات و منابع کشورها می شد. زیرا مدیر و مدبر است که می تواند منابع دیگر از قبیل منابع معدنی و زیرزمینی، منابع مالی، سرمایه ای و پولی، تجهیزات و ماشین آلات و یا ابزار تولید و اطلاعاتی را به کار گیرد. سرمایه نیروی انسانـی متخصص، تنها سرمایه ای است که نمی توان مانند منابع فیزیکی دیگر، مقدار دقیق پولی آن را محاسبه کرد. بنابراین، زیانهای ناشی از مهاجرت نخبگان شامل دو نوع زیانهای بالفعل و بالقوه است.

به این آمار نگاهی بیاندازیم:درسال 1378، به طور متوسط روزانه 15 کارشناس ارشد و 3 تا 2 پزشک از کشور خارج شدند که کلاً40 میلیارد از این بابت خسارت دیدیم،که این رقم حدود 2 برابر صادرات نفتی و غیرنفتی سالانه کشور است.صندوق بین المللی پول، ایرانی های مهاجر به آمریکا را در سال 1990 حدود 150 هزار و906  نفر دانسته که از این تعداد، 105 هزار و 526  نفر از آنان دارای تحصیلات بالاتر از فوق دیپلم بوده اند و نزدیک به 15 درصد آنها از تحصیلات عالی در مقطع دکتری برخوردار بوده،که در بین کشورهای آسیایی، از این لحاظ بالاترین میزان را به خود اختصاص داده است.سرمایه ایرانیان مقیم خارج حدود 800 تا 1000 میلیارد دلار برآورد شده که این رقم معادل 30 سال صدور کالاهای نفتی و غیرنفتی ایران است صندوق بین المللی پول، ایران را جزء کشورهایی می داند که بیشترین فرار مغزها را دارد.3میلیون مهاجر ایرانی به ترتیب 1/2میلیون نفر در آمریکا،200 هزار نفر در کانادا، 180هزار نفر در انگلیس، 110هزار نفر در آلمان، 100هزار نفر در فرانسه، 90هزار نفر در سوئد، 70هزار نفر در استرالیا و بقیه در دیگر کشورها ساکن شده اند.ازمجموع صدهزار ایرانی در آلمان در سالهای گذشته 2000 جلد کتاب منتشر شده در حالیکه از بین 2 میلیون ترک مهاجر تنها 100 جلد کتاب منتشر شده است.

همان طوری که ذکر گردید، در میان نیروی انسانی در کشورها، مدیران و متخصصان واقعی از اهمیت ویژه ای برخوردارند

ازجمله عوامل بالا به این نتیجه میرسیم که یک آدم نخبه، یک جوان مبتکر و یا یک دانشمند خوش فکر اصلا اهل فرار نیست، او اگر واقعا آن چیزی است که می گوید، دنبال بهتر شدن است، دنبال رشد است دنبال آینده ای روشن است، آینده ای که تصویرآن درکشورهای دیگر بیشترنمود داردتاکشورخودشان. چنین افرادى به دنبال محیطى براى شکوفایى استعداد هاى خودشان هستند و عمده دلیل فرار مغزها در ایران این است که چنین محیطى پیدا نمى‌کنند و محیط براى رشدشان تنگ است ، این افراد جایى مى‌روند که امکان تحقق ایده ها و خلاقیت هایشان باشد.

ایرانیان مهاجر در آمریکا جزو بهترین کارآفرینان مهاجر محسوب می شوند. درآمد ایرانیان مهاجر در آمریکا بیشتر از درآمد متوسط آمریکایی های بومی است. نسبت تحصیلات ایرانیان مهاجر به بومیان و مردم آمریکا بالاتر است. ایرانیان مهاجر در کلیدی ترین مشاغل علمی، سیاسی نظامی، تکنولوژی، اقتصادی و تجاری فعالیت دارند. ایرانیان مهاجر بیشترین انطباق پذیری با فرهنگ میزبان را داشته در حالی که هویت ملی، زبان و فرهنگ خود را حفظ کرده اند.

اینها نشان میدهد که نخبه های مادرامریکازمینه برای فعالیت داشته اند.ولی یک سوال بوجود می آید آیابااینهمه استعداد وتوانمندی نمیتوان درهمین کشور ایستاد فعالیت کرد واین موفقیتهارابرای کشورخودمان به ارمغان آورد؟ دراین کشور در هرزمینه ای میتوان فعالیت کرد وبهترینهارابوجود آورد دلیلش این است که درهیچ زمینه ای بطور جدی ومستمرکارنشده است ودراین کشور برای مکانیزه شدن،بهره برداری بیشتر،نظام مندشدن دانش وفناوری بینهایت میتوان خلاقیت داشت ونوآوری کرد.مادرهرزمینه به شمانخبه ها نیاز داریم درزمینه کشاورزی، صنعت، تولید، دانش وفناوری، تحقیقات، فرهنگ وجامعه شناسی. به جای جای این کشور که برویم میبینیم که چقدر پتانسیل درهرنقطه ازاین سرزمین پنهان است که باید توسط شما که نگرشتان باانسانهای معمولی فرق داردکشف شود.به نظر من مشکلی که درما، مردم ایران وجود دارد عدم خویشتن دوستی میباشد. ما اگر خودمان رادوست داشته باشیم خود رالایق بهترین ها میدانیم وبرای آنها تلاش میکنیم.آیا میدانید اگر همان میزان تلاشی که درخارج مرزها دارید داخل همین مرزوبوم داشته باشید اینجاخیلی زودتر ازآنچیزی که فکر میکنیم ساخته خواهد شد واینبار به جای اینکه مهاجرین کشور ماازکشورهای جهان سوم باشنداز کشورهایی خواهد بود که برای استفاده ازدانش وآگاهی مابه ایران خواهند آمد. یک نکته بسیارجالب که دراین چند سال درکشورما نمود پیداکرد این بودکه ما با هرتحریمی که توسط کشورهای دیگرشدیم بازهم ادامه دادیم.این نشان دهنده این است که جایی که جبر وجود داشته باشد ماخیلی موفقیم.اینبار به این فکر کنیم که فرای جبر باید این کشور رابسازیم. چند وقت پیش اززبان یکی ازدوستان شنیدم که من فقط به خاطر قانون ونظمی که درسایر کشورها وجود دارد میخواهم بروم.پیش خودم فکر کردم راست میگوید درکشورهای دیگر قانونمندی خاصی رامیبینیم که دراینجا وجود ندارد.درهمان حال فکرکردم خوب چه کسی درآن کشورها قانون رابوجود آورده؟ مگرجز خود مردم کس دیگری هست؟ برایم جالب است که ماوقتی ازایران خارج میشویم انگار یک شبه بافرهنگ میشویم وقانونمند، درحالیکه درکشور خودمان دنبال یکنفر میگردیم که ازفضا بیاید وبرایمان قانون بگذارد واین کشور راسروسامان بدهد. باورکنیم جزخودمان هیچ کس دیگری نمیتواند. وقتی ازپیشینه مان میخواهیم صحبت کنیم شعور وفرهنگ ایران باستان را به یدک میکشیم.خوب ماراچه شده؟؟؟؟؟؟؟؟چراخودمان را باور نداریم؟چراخود رالایق بهترینها نمیدانیم چرا بهترینها را اول برای دیگران خلق میکنیم و بعد با سرعت لاک پشت آنها وارد کشورمان میشود و دستاورد  بچه های خاک خودمان رابه چندین برابرقیمت وباهزار فکری که میخواهند به ماتلقین کنند، به خودمان میفروشند. تازه این همه خفت را با افتخار میپذیریم. علمی بگم ادعا میکنیم نسل کوروش کبیریم، علم ثابت کرده که خصوصیات پدران ما در ژنهای ما ذخیره شده وبه فرزندانشان میرسد.خوب به ما چه رسیده است؟ نکند جهش کروموزومی اتفاق افتاده وهمه ما یادمون رفته که کی بودیم وبه کجامیخواهیم برسیم. میدونم محدودیت زیاده میدونم جلوی خیلی از حرکتها توی نطفه گرفته میشه ولی بیاییم تصاویر وآرزوهامونو هماهنگ کنیم.بیاییم شروع کنیم هرحرکت کوچک ما میتواند کمک کند. شاید حرکت کوچک من فقط لبخندی است که به یک شهروند دیگر میزنم تاروزش رابادیدن یک خنده آغاز کند ولی حرکت کوچک تو با آنهمه توانایی میتواند چرخهای رشد این کشور را به حرکت درآورد. نباید اجازه دهیم که جومارا ازکشورمان فراری کند.نباید خود را از نگاه مهربان پدر ولبخند مادر محروم کنیم نباید خنده کودکان این مرز وبوم را به یاس وافسردگی تبدیل کنیم. نباید لیاقت را از مردم کشورمان بگیریم. اگر لایق بهترینها هستیم که برای داشتن آنها از کشور بیرون میرویم، پس این لیاقت را بها دهیم و بهترینها را برای کشورمان به ارمغان آوریم.

خداوند درقران 31مورد ودر27آیه درمورد هجرت،سخن میگوید که درهمه موارد هجرت فقط برای راه الله وترویج راه الله مجاز است. هیچ جا نگفته است که برای اینکه خانه بهتر، ماشین بهترو......داشته باشیم هجرت کنیم هرچند که اینها خیلی مهم است، باتوجه به تحقیقاتی که شده، هرچه امید به آینده بیشتر باشد، میزان مهاجرت تقلیل پیدا میکند. افراد معمولاً جذب کشورهایی می شوند که از لحاظ جذابیت و امید به آینده روشن اطمینان بیشتر داشته باشند.درست است که  فرهنگ علمی ما بسیار نامطلوب است و رابطه موجود در مدارس، تقلیدگرایی، علم ناباوری، نوگریزی، پنهانکاری، عدم شایسته سالاری و مسائلی از این دست منجر به فضایی می شود که یک متخصص در فضای عاطفی، روانی در روابط کار موجود در سازمان های توانایی ماندگاری را ندارد. ولی این فضا ماحصل ونتیجه افکار ما میباشد. باید افکارمان راعوض کنیم باید یکبار دیگر به پا خیزیم. اگر توی نخبه فقط به فکر رفاه خودت نباشی و به فکر رفاه جمعی باشی قطعا اینجا را ترک نخواهی کرد و باید بدانی شاید امروز رابه خود سخت بگیریم آینده ای درخشان خواهیم داشت آینده ای که وراثت پدرانمان است ماوارث فرهنگ، علم وتمدنی هستیم که دنیادرمورد آن حرف میزند. ما راچه شده؟ به خود بیاییم. از تمام قابلیتها وتوانمان استفاده کنیم کسی نمیتواندجلوی یک سیل راکه از خواسته های مابوجود میاید را بگیرد. این شماشایسته ها هستیدکه میتوانید بانشان دادن خودتان رهبری پروژه های ساختن جامعه رابه دست بگیرید. بیایید جامعه را ازمرگ تدریجی نجات دهیم. جامعه ما به فکرتو وتلاش ما نیاز دارد. خداوند باجمع است.

فرانک دادار

زیرا آنها هستند که مغز متفکر سازمانهایند و در واقع اینگونه رهبران اند که موفقیت و یا شکست سازمانها به آنها نسبت داده می شود.نیروی انسانی یکی از اساسی ترین شاخصهای توسعه یافتگی کشورها محسوب می شوند. لذا با مهاجرت نخبگان، به شدت قدرت مدیریت و حاکمیت کاهش یافته و امور به نحو مطلوب اداره نخواهند شد متاسفانه به گفته مقامات مسئول کشورمان، میزان فعلی ساعات مفید کاری کارکنان در کشور، حداکثر90 دقیقه در روز است، در حالی که این میزان در اکثر کشورهای پیشرفته و یا توسعه یافته به 7ساعت در روز می رسد از آنجایی که نخبگان با تنبلی و کم کاری سازگاری و هماهنگی نداشته ، لذا ترجیح می دهند به کشوری مهاجرت کنند که فعال و میزان ساعات کاریشان بالا باشد به طوری که با سیستم فیزیکی و روحی و روانی آنها هماهنگی داشته باشد.تاسف بارتر اینـکه، حدود 40 درصـــد بورسیه های تحصیلی که توسط دولت به خارج اعزام می شوند، به ایران باز نمی گردند. مسلماً مهاجرت اینگونه افراد به خارج تاثیرات جدی و جبران ناپذیری بر روی پیشرفت مملکت و صادرات کالاها گذاشته است.آمار مهاجران ایرانی حدود 12 درصد از کل مهاجران جهان است. رفتارهای تبعیض آمیز و عوامل دیگری مانند: نظام حقوقی، قضائی و یا قانونی مملکت، سیستم آموزشی مدارس و دانشگاهها، نظام پزشکی و بهداشتی کشور و بالاخره اوضاع سیاسی و اجتماعی مملکت مانند فقدان آزادی یا عدم احترام به حقوق شهروندی و یا نظام اداری و بوروکراتیک سازمانها و نظایر آن، نبودامکانات آمـوزشی-رفاهی، بی توجهی به جایگاه علم و عالم، بی توجهی به پژوهش و عدم شایسته سالاری از جمله عوامل مهاجرت نخبـگان به شمار می رود. بی توجهی به پژوهش: بی توجهی به رشد کیفی و تحقیق و پژوهش در دانشگاهها یکی دیگر از این عوامل است. یکی از عواملی که دانشجــویــان بسیــاری را به کشور آمریکا می کشاند، عامل امکانات تحصیلی، تحقیقی، کامپیوتری و اعطای کمکهای تحصیلی. رفاهی و بورسیه هاست. در سالهای اخیر تعداد دانشگاههای داخل کشور بدون هیچ گونه برنامه مدونی و یا تناسب رشته ها با مشاغل گسترش یافته اند و توجه بیشتر به ارزشهای کمی تا کیفی بوده به طوری که روشهای تدریس بسیاری از کلاسها صرفاً مبتنی بر تئوری ها و حفظیات قدیمی و سنتـــی است. به روز نبودن اطلاعات ، استفاده از روشهای سنتی و قدیمی و ابزارهای غیراستاندارد، پایین بودن میزان تحقیقات و پژوهش در مراکز علمی و عدم هماهنگی بین تحقیقات و کاربرد آنها و تخصیص بودجه ناکافی به امر تحقیق و پژوهش، گسترش و ترویج مدرک گرائی، از عوامل دیگری هستند که بیشترین نارضایتی را در بین دانشجویان به دنبال داشته است.